اسکار فرایندی است که در اثر ترمیم زخم به وجود می‌آید. آسیب دیدگی لایه‌های زیرین پوست یا درم باعث ایجاد اسکار می‌شود. اگر آسیب فقط به اپیدرم که لایه سطحی پوست است وارد شود غالباً باعث به وجود آمدن جای زخم نمی‌شود. اسکارها تغییرات ساختاری در لایه‌های عمیق‌تر پوست است که به شکل تغییر در ظاهر نرمال پوست دیده می‌شود. اسکار فقط باعث تغییر رنگ پوست نمی‌شود. بافت‌های چربی و بافت‌های عضلانی می‌توانند بدون به وجود آمدن اسکار التیام یابند. درک چرایی و چگونگی فرایند شکل‌گیری اسکار به بهبود نتایج حاصل از عمل‌های جراحی‌ترمیم اسکار کمک می‌کند.

علت ایجاد اسکار و جای زخم

فرایند طبیعی بهبود در بافت‌های انسانی موجب ایجاد اسکار می‌شود.

علائم و نشانه‌های اسکار

جای زخم در محل بافت آسیب دیده ایجاد شده و به شکل بافت‌های فیبروزی قرمز تا بنفش دیده می‌شود که البته معمولاً به مرور زمان صاف شده و رنگ آن نیز کمرنگ‌تر می‌شود.

درمان‌های عمومی برای رفع اسکار

در زیر به برخی روش‌های متداول برای  از بین بردن جای سوختگی و زخم اشاره شده است:

درم ابریژن

درم ابریژن برای کاهش اثر جای زخم، ناصافی‌های جزئی پوست، رفع اسکارهای ناشی از عمل‌های جراحی و جای جوش به کار برده می‌شود. همان گونه که از نام درم ابریژن بر می‌آید این فرایند شامل برداشتن لایه‌های سطحی پوست به وسیله دستگاهی الکتریکی است که پوست را می‌ساید. با التیام و بهبودی پوست پس از عمل، پوست شفاف‌تر و لطیف‌تر به نظر می‌رسد.

لایه برداری شیمیایی

لایه برداری شیمیایی غالباً برای درمان اسکار و کاهش آسیب دیدگی‌های ناشی از آفتاب سوختگی، پیگمنت‌های ناهموار و اسکارهای سطحی به کار می‌رود. با لایه برداری، سطح رویی پوست برداشته می‌شود. با برداشته شدن لایه رویی، پوست مجدداً بازسازی شده و غالباً ظاهر آن هم بهبود می‌یابد.

تزریق کلاژن

یک نوع از کلاژن که از کلاژن گاو مشتق شده است، برای جایگزینی کلاژن طبیعی از دست رفته پوست، زیر پوست تزریق می‌شود. کلاژن قابل تزریق عموماً برای رفع چین و چروک‌ها، اسکارها و خطوط صورت به کار برده می‌شود.

تزریقات شبه کورتیزونی

این نوع تزریق‌ها برای هموار کردن پوست مفید بوده و باعث جمع شدن اسکارهای سخت می‌شود.

ترمیم پوست به وسیله لیزر

به کمک پرتو پر انرژی در لیزر درمانی، پوست آسیب دیده برداشته می‌شود. لیزر برای کاهش چین و چروک‌ها و اسکارهای جزئی به کار برده می‌شود.

ترمیم اسکارها به روش‌های جراحی

ترمیم جای زخم به روش‌های جراحی شامل برداشت کامل اسکار به روش‌های جراحی و جوانسازی پوست می‌شود. اگرچه در این روش اسکارهای جدید به وجود می اید اما هدف از روش‌های جراحی این است که اسکارها کمتر جلب توجه کنند. ترمیم اسکار به روش‌های جراحی معمولاً برای اسکارهای بزرگ و عریض، اسکارهایی که در فرایندهای بهبود غیر نرمال زخم‌ها به وجود آمده‌اند یا اسکارهایی که خیلی جلب توجه می‌کنند به کار می‌رود.

انواع مختلف اسکارها و روش‌های درمانی برای رفع آن‌ها

اسکارهای غیر عادی معمولاً پس از بهبود زخم‌ها به وجود می‌آیند. انواع مختلف ومتعددی از اسکارها و جای زخم وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:

اسکارهای کلوئیدی

این بافت‌های جای زخم ضخیم، تاولی و ناهموار درمحل زخم روی پوست به وجود می‌آیند اما از خود زخم بزرگ‌تر می‌شوند.

روش‌های درمانی متعددی برای رفع اسکارهای کلوئیدی وجود دارد. یک راه درمانی ساده برای بهبود این اسکارهای کلوئیدی وجود ندارد. احتمال عود دوباره این اسکارها زیاد است. درمان این نوع اسکارها شامل موارد زیر می‌شود:

• تزریق استروئید: برای کاهش خارش، قرمزی و احساس سوزش که در این اسکارها ممکن است به وجود آید، آستروئید به طور مستقیم داخل این بافت‌های اسکار تزریق می‌شود.
• سرما درمانی: سرما درمانی به معنی فریز کردن جای زخم به کمک دارو است.
• فشار درمانی: فشار درمانی شامل به کار بردن نوعی پوشش برای ناحیه دارای جای زخم برای ایجاد فشار است. این پوشش ممکن است برای چهار تا شش ماه به صورت شبانه روزی به کار برده شود.
• عمل جراحی: در صورتی که درمان‌های غیر جراحی برای رفع اسکارهای کلوئیدی تاثیری نداشت؛ ممکن است عمل جراحی برای رفع آنها به کار برده شود. یک نوع عمل جراحی برای برداشتن جای زخم به وجود آمده با ایجاد شکاف و بخیه محل اسکار انجام می‌شود. در برخی موارد گرافت‌های پوست برای بستن زخم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• عمل جراحی به وسیله لیزر: اسکارها به وسیله روش‌های مختلف لیزر درمانی مورد معالجه قرار می‌گیرند که انتخاب هر روش به عامل به وجود آورنده جای زخم بستگی دارد. لیزر برای از بین بردن و هموار کردن اسکار، از بین بردن رنگ غیر طبیعی اسکار یا تسطیح جای زخم به کار برده می‌شود. بیشتر لیزر درمانی‌ها همراه با درمان‌های دیگر مثل تزریق آستروئید انجام می‌شوند و در این روش درمانی از لباس‌های خاص و بانداژ استفاده می‌شود.

اسکارهای هایپر تروفیک

اسکارهای هایپر تروفیک مشابه اسکارهای کلوئیدی هستند با این تفاوت که رشد آنها به محدوده زخم اصلی روی پوست محدود می‌شود. ممکن است این اسکارها قرمز، ضخیم و برآمده به نظر برسند. اسکارهای هایپر تروفیک معمولاً پس از چند هفته بعد از آسیب پوست شروع به شکل‌گیری می‌کنند. اسکارهای هایپر تروفیک ممکن است به طور طبیعی بهبود یابند اگرچه احتمالاً روند بهبود انها یک سال یا بیشتر زمان می‌برد.

در درمان اسکارهای هایپر تروفیک، استفاده از استروئیدها با این که روشی ساده نیست، ممکن است اولین مرحله درمانی باشد. استروئیدها معمولاً از طریق تزریق یا استفاده مستقیم مورد استفاده قرار گیرند. این اسکارها ممکن است به روش‌های جراحی هم مورد درمان قرار گیرند. غالباً تزریق استروئیدها همراه با عمل جراحی انجام می‌شود و ممکن است حداکثر بهبودی تا دو سال پس از جراحی حاصل شود و احتمال بازگشت و عود مجدد اسکارها کاهش یابد.

انقباض

انقباض یک واقعه غیر طبیعی است و زمانی اتفاق می افتد که قسمت وسیعی از پوست آسیب دیده و از بین می‌رود و در نتیجه آن جای زخم به وجود می‌آید. با شکل‌گیری اسکار لبه‌های پوست کشیده شده و قسمتی از پوست جمع می‌شود. کاهش سایز پوست می‌تواند بر عضلات، مفاصل و تاندون‌ها تأثیر بگذارد و باعث کاهش توانایی حرکت شود.

روش‌های متعدد و متنوع درمانی مبتنی بر عمل جراحی برای درمان انقباض پوست وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:

پیوند پوست یا فلاپ پوست

پیوند پوست یا فلاپ پوست پس از برداشته شدن بافت اسکار انجام می‌شود. پیوند پوست شامل تعویض یا اتصال پوست به قسمتی از بدن که پوستش از بین رفته، می‌شود. پیوند پوست با برداشتن قسمتی از پوست سالم از ناحیه دیگری از بدن (که به آن اهدا کننده گفته می‌شود) و پیوند آن به ناحیه آسیب دیده انجام می‌شود. فلاپ پوست شبیه پیوند پوست است که در آن قسمتی از پوست یک ناحیه دیگر از بدن با فلاپ‌هایش برداشته می‌شود به طوری که پوست می‌تواند خونرسانی خودش را داشته باشد. قسمتی از پوست که برداشته می‌شود شامل عروق خونی زیرین، چربی و ماهیچه است. فلاپ ها زمانی استفاده می‌شوند که پوست در ناحیه آسیب دیده خونرسانی مناسبی نداشته یا عروق آن نیز در هنگام آسیب از بین رفته‌اند.

Z – پلاستی

Z- پلاستی نوعی عمل جراحی است که در آن برای کاهش مقدار انقباض پوست اطراف جای زخم، بافت آسیب دیده با شکافی به شکل Z ترمیم می‌شود. در این روش سعی می‌شود که لبه‌های اسکار ایجاد شده به گونه‌ای اصلاح شود که شبیه به چین و چروک طبیعی پوست گردد. از بخیه‌های ریزی نیز برای نگه داشتن پوست در محل مناسب استفاده می‌شود.

بازسازی بافت

بازسازی بافت یک روش جدید درمانی است که شامل افزایش سطح بافت موجود برای اهداف ترمیمی است. این عمل معمولاً در تکمیل عمل فلاپ پوست انجام می‌شود