هر چند هیچ بانویی از خشکی واژن در امان نیست، اما این مشکل پس از یائسگی شیوع بسیار بالاتری دارد و بیش از نیمی از بانوان پس از یائسگی و در دهه پنجم زندگی خود دچار این مشکل می‌شوند. در این متن تلاش می‌کنیم تا شما را با مشکل خشکی واژن، علائم، دلایل و درمان آن آشنا کنیم تا هنگام بروز مشکل با اعتماد به نفس به پزشک مراجعه کنید. با مطالعه این متن درمی‌یابید که شما در تحمل این ناراحتی تنها نیستید و با توجه به شیوع بالای آن ترغیب می‌شوید تا نخستین گام‌ها را بدون شرمساری برای بهبود زندگی جنسی و ارتقاء کیفیت زندگی خود بردارید.

یائسگی

پیش از یائسگی

حدود 17 درصد از بانوان 18 تا 50 ساله، حتی پیش از یائسگی، از مشکلات ناشی از خشکی واژن در زمان رابطه جنسی رنج می‌برند. بسیاری از بانوان هنگام نزدیکی به دلیل تحریک و برانگیخته نشدن با مشکل خشکی واژن مواجه می‌شوند، پیش‌نوازی ناکافی یا دلایل روانی مانند استرس می‌تواند عامل این مشکل باشد. دیگر دلایل خشکی واژن پیش از یائسگی را می‌توان در فراورده‌های بهداشتی مانند صابون‌های گیاهی و اسپری‌های زنانه، مواد شیمیایی اضافه شده به وان یا استخر و بعضی پودرها لباسشویی ریشه‌یابی کرد. درمان‌های دارویی خاصی مانند داروهای سرماخوردگی و ضدحساسیت و بعضی ضد افسردگی‌ها نیز باعث خشکی غشاء مخاطی، از جمله بافت‌های واژن، می‌شود.

پس از یائسگی

سن متوسط یائسگی 51 سال است و بانوان پس از پشت سر گذاشتن این دوران تغییرهایی را در بدن خود تجربه می‌کنند. تخمدان‌ها دیگر هورمون زنانه استروژن را تولید نمی‌کنند و روند کاهش میزان استروژن شروع می‌شود. یکی از نخستین نشانه‌های کاهش استروژن در واژن این است که لغزندگی واژن هنگام رابطه جنسی کم می‌شود.

پوست و بافت‌های نگهدارنده لب‌های فرج و واژن، بدون تولید استروژن خشک و باریک‌تر می‌شود و خاصیت ارتجاعی آن کاهش می‌یابد. قریب به 58 درصد بانوان پس از یائسگی آتروفی واژن (اصطلاح پزشکی برای خشکی واژن) را تجربه می‌کنند.

علائم و نشانه‌ها

کم بودن خاصیت لغزندگی و درد هنگام نزدیکی پس از یائسگی افزایش می‌یابد. تحلیل رفتن پوست اطراف واژن آن را آسیب‌پذیرتر می‌سازد. واژن غالباً هنگام نزدیکی، به ویژه در صورت لغزندگی کم و عدم استفاده از لوبریکانت، آسیب می‌بیند و حتی سایشی ملایم نیز باعث درد و ناراحتی می‌شود. آمیزش دردناک بر روابط زناشویی تاثیر می‌گذارد و به تدریج میل جنسی را کاهش می‌دهد. تسکین علائم غالباً افزایش میل جنسی و برانگیختگی را در پی دارد.

اما درد ناشی از خشکی واژن تنها هنگام فعالیت جنسی بروز نمی‌یابد و نشستن، ایستادن، ورزش کردن، ادرار کردن یا حتی کار کردن را برای بیمار ناراحت کننده می‌سازد. خشکی واژن زندگی روزمره را، فارغ از میزان فعالیت جنسی، مختل می‌سازد. حتی انجام تست پاپ اسمیر نیز دردناک یا دشوار می‌شود.

تغییر ظاهر واژن و فرج نیز رخ می‌دهد و لب‌های فرج بسیار باریک‌تر می‌شود.

ترشحات واژن نیز عموماً تغییر می‌کند، آبکی‌تر و بی‌رنگ می‌شود، بوی ملایمی پیدا می‌کند و همراه با سوزش و تحریک است. این علائم علی رغم نگران کننده به نظر آمدن صرفاً ناشی از تغییرات هورمونی هستند و بیانگر وجود مشکلی جدی نیستند.

خشکی واژن احساسات بانوان را تحت الشعاع قرار می‌دهد. پذیرش تغییرات بدن برای بسیاری از بانوان دشوار است و درد و ناراحتی ناشی از عارضه اعتماد به نفس را در روابط زناشویی و کل زندگی کاهش می‌یابد.

بسیاری از بانوان در مواجهه با این علائم سردرگم می‌شوند و به اشتباه می‌افتند، چون علائم خشکی واژن شبیه به علائم بیماری‌های مقاربتی یا برفک واژن است. برخی بانوان به تصور ابتلا به برفک واژن خودسرانه درمان‌هایی غیرتجویزی را شروع می‌کنند که صرفاً به تشدید مشکل منجر می‌شود. بسیاری بانوان به دلیل شرمساری از وجود این مشکل به پزشک مراجعه نمی‌کنند و در سکوت ناراحتی و فشار توان‌فرسایی را در روابط زناشویی تحمل می‌کنند، به ویژه اگر نتوانند مشکل خود و دلیل بی‌علاقگی جنسی خود را با همسرشان در میان بگذارند.

خشکی واژن، ناراحتی خاموش

خشکی واژن علی‌رغم شیوع بالای آن هنوز مشکلی خاموش است که بسیاری از بیماران از ابراز آن به همسر، دوستان و حتی پزشک معالج خود احساس شرمساری می‌کنند. فقط یک چهارم بانوان مبتلا به این ناراحتی در صدد درمان برمی‌آیند.

به خاطر داشته باشید که بانوان یک سوم زندگی خود را در مرحله پس از یائسگی می‌گذرانند و باید کیفیت زندگی خود را به همان طراوت و شادابی دوران پیش از یائسگی حفظ کنند. خشکی واژن نباید همراه جدایی‌ناپذیر سفر از میانسالی به سالمندی بشود و باید چاره‌ای برای درمان آن اندیشیده شود.

اگر فکر می‌کنید دچار خشکی واژن هستید، موارد زیر را بررسی کنید:

• آیا هنگام نزدیکی از درد، تحریک، سوزش یا خشکی واژن رنج می‌برید؟
• آیا هنگام نزدیکی خونریزی یا لکه‌بینی دارید؟
• آیا انجام تست پاپ اسمیر دشوارتر یا ناراحت کننده‌تر از پیش شده است؟
• آیا ظاهر واژن تغییر کرده است؟

درمان خشکی واژن

 درمان با لیزر مونالیزا تاچ

درمان با مونالیزا تاچ در 3 جلسه و به صورت عملی سرپایی و بدون بیهوشی در مطب انجام می‌شود و تنها 5 تا 10 دقیقه زمان می‌برد. دستگاه لیزر پالس‌هایی انرژی را به بدن می‌رساند که عملاً بدون درد است. اثرهای جانبی عمل حداقل است و نیازی به استراحت پس از عمل نیست. فاصله زمانی بین عمل‌ها 6 هفته است و بهبود به تدریج بیشتر و بیشتر می‌شود. تاکنون هیچ عارضه‌ای برای این عمل ایمن گزارش نشده است.

دیگر درمان‌ها

• استفاده موضعی از استروژن: استروژن به صورت قرص‌های کوچکی عرضه می‌شود که با اپلیکاتور، حلقه واژن، کرم و شیاف داخل واژن قرار داده می‌شود. خشکی واژن گاهی با درمان‌های موضعی استروژن به خوبی رفع می‌شود و درد و ناراحتی بیمار هنگام نزدیکی تسکین می‌یابد. به علاوه این روش اسیدیته (pH) واژن را اصلاح می‌کند و محیط را برای باکتری‌ها به حالت طبیعی و سالم درمی‌آورد. چون اثرهای این درمان برخلاف گونه‌های قدیمی هورمون درمانی جایگزین (HRT) موضعی است، احتمال بروز عوارض جانبی کاهش می‌یابد.
• خودداری از مصرف صابون‌های عطری
• استفاده از کرم برای درمان تحریک پوست
• لوبریکانت: استفاده از لوبریکانت، به ویژه برای بانوانی مفید است که امکان بهره‌گیری از هورمون درمانی جایگزین را ندارند. استفاده از این ژل‌ها، به دلیل لغزنده بودن‌شان قدری مشکل است و باید هر بار پیش از نزدیکی مصرف شود تا تاثیر داشته باشد.
• نباید هنگام مقاربت عجله کرد و باید به غده بارتولن زمان داد تا حداکثر میزان مایعات لغزنده را پیش از نزدیکی ترشح کند.